Teatr Wielokierunkowy?
Pamięcioznawcze strategie a praktyki twórcze
Program wydarzenia
W książce Pamięć wielokierunkowa: pamiętanie Zagłady w epoce dekolonizacji (2009, wyd. polskie: 2015) Michael Rothberg, amerykański literaturoznawca i pamięcioznawca (UCLA), proponuje rozróżnienie na dwa przeciwstawne modele pamięci. Wielokierunkową, czyli pluralistyczną, negocjowalną, pełną odesłań i zapożyczeń, a przez to produktywną, oraz rywalizującą, czyli opartą o logikę zero-jedynkowej „walki na śmierć i życie”.
Kategorię „pamięci wielokierunkowej” wykorzystywano wielokrotnie: zarówno w zagranicznych, jak i polskich analizach historycznych, pamięcioznawczych, socjologicznych, kulturoznawczych czy teatrologicznych. Przeszczepiane na rozmaite grunty, ponadnarodowe i transdyscyplinarne, pojęcie to okazało się przydatne nie tylko w rozważaniach teoretycznych, ale także w działaniach praktycznych. Choć doczekało się również polemik, przeformułowań i uzupełnień, z całą pewnością zainspirowało do krytycznego przemyślenia pamięciowych dominant, modeli i praktyk.
Właśnie dlatego kolejny webinar poświęcimy świadomym działaniom na pograniczu sztuk i pamięci – różnych, równie ważnych, choć z pozoru konkurencyjnych lub wręcz wykluczających się nawzajem. Naszymi gośćmi będą: Łukasz Chotkowski (dramaturg, reżyser), Michał Zadara (reżyser) oraz Michael Rubenfeld (dramaturg, aktor, producent, współzałożyciel i współdyrektor FestivALTu). Wspólnie z nimi poszukamy odpowiedzi na następujące pytania: jaką rolę idea „pamięci wielokierunkowej”, dialogicznej, inkluzyjnej, odgrywa w ich teatralnej pracy twórczej? Jakie – ich zdaniem – przynosi efekty? Czy po blisko piętnastu latach wciąż pozostaje aktualna? Wreszcie: dlaczego może wydawać się kontrowersyjna?
Rozmowie, którą poprowadzi Aleksandra Janus, przysłuchiwać się będzie dr Katarzyna Bojarska (SWPS), kulturoznawczyni, tłumaczka Rothberga, której ekspercki komentarz zwieńczy spotkanie.
Sponsorzy
-
Kulturoznawczyni, w zakresie jej zainteresowań naukowych znajdują się obszary takie jak: kultura wizualna, sztuka współczesna, pamięć kulturowa, studia nad traumą, studia nad afektem. Prezeska Zarządu Fundacji Kultury Wizualnej „Widok”, współzałożycielka i redaktorka pisma naukowego „Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej”. Kierowniczka projektów badawczych poświęconych zagadnieniom związanym z pamięcią kulturową. Kierowała Work Package oraz polską grupą badaczek i badaczy w projekcie RE-Past: Strengthening European integration through the analysis of conflict discourses: revisiting the past, anticipating the future (Horizon2020, 2018–2021), była również kierowniczką grantu grupowego przy projekcie „Świat jako archiwum – krytyczne modele historyczności” (NPRH 2012–2014). W 2019 r. otrzymała stypendium Fulbright Slavic Award (University of Illinois, Chicago). Obecnie realizuje projekt „Żony Lota. Kobiece formy pamiętania, zaświadczania i patrzenia na przeszłość” (NCN, 2021–2023).
Na Uniwersytecie SWPS prowadzi zajęcia z zakresu kultury wizualnej, sztuki współczesnej, krytyki artystycznej, teorii i praktyk pamięci kulturowej, a także języka angielskiego w zastosowaniu akademickim. Pełni funkcję koordynatorki kierunku kulturoznawstwo.
-
Dramaturg, reżyser, autor sztuk teatralnych, tekstów teoretycznych, rozmów z Elfriede Jelinek. Autor książki „Męskość” (ADiT 2019). Publikował m.in.: w „Dwutygodniku”, „Dialogu”, książkach po konferencyjnych i pracach zbiorowych. Autor adaptacji i scenariuszy scenicznych do ponad trzydziestu spektakli teatralnych.
W latach 2006-2014 pracował w Teatrze Polskim w Bydgoszczy na stanowisku głównego dramaturga. Dramaturg i współautor scenariuszy scenicznych spektakli Mai Kleczewskiej m.in.: „Fedry” wg Eurypidesa, „Marata/Sade’a” wg Petera Weissa, „Oresteji” wg Ajschylosa, (Teatr Narodowy w Warszawie) „Płatonowa” wg Antoniego Czechowa, „Babel”, „Podróży zimowej”, „Cienie. Eurydyka mówi” wg Elfriede Jelinek, (Teatr Polski w Bydgoszczy) „Wściekłości” wg Elfriede Jelinek, „Szczurów” wg Gerharda Hauptmanna, „Bachantek”, „Twarzą w twarz” wg Bergmana (Teatr Powszechny w Warszawie) „Burzy” wg Williama Shakespeara, „Czekając na Barbarzyńców” wg Coeetze (Deutsches SchauspeilHause w Hamburgu), „Dybuka” wg Anskiego, „Golema”, „Berka” (Teatr Żydowski w Warszawie), „Malowanego Ptaka” wg Kosińskiego, „Hamleta” (Teatr Polski w Poznaniu), „Dziady” ( Teatr Słowackiego w Krakowie). -
Michael jest kanadyjsko-polskim artystą teatralnym i producentem kulturalnym. Jest nagradzanym aktorem i dramaturgiem, który pracował intensywnie w filmie, telewizji oraz na scenach w całym kraju oraz w niektórych częściach Stanów Zjednoczonych i Europy. Wystąpił w północnoamerykańskiej premierze sztuki Tadeusza Słobodzianka "Nasza Klasa" zarówno w Toronto, jak i w Filadelfii. Obecnie Michael pełni funkcję Artystycznego Dyrektora Wykonawczego Selfconscious Productions. Wspólnie z Sarah Garton Stanley stworzył cztery dzieła dla Selfconscious, w tym ich najnowsze dzieło "We Keep Coming Back", które analizuje współczesne żydowskie narracje polskie i miało premierę w 2016 roku na Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie oraz w Teatrze Kana w Szczecinie. Spektakl został wznowiony w Krakowie dla FestivALT i od tamtej pory odbył trasę po Polsce, Kanadzie oraz innych częściach Europy. Michael był Producentem Artystycznym Festiwalu Performance SummerWorks w Toronto w latach 2008-2016, gdzie współzałożył także Festiwal Progress w Theatre Centre. Pomógł w produkcji i prezentacji ponad 300 spektakli, w tym "Counting Sheep" - ukraińskiej opery ludowej opowiadającej o protestach na Majdanie w 2014 roku na Ukrainie. Wyprodukował spektakl na Edinburgh Festival Fringe, gdzie zdobył 3 główne nagrody, a następnie zorganizował trasę koncertową po całym świecie, zakończoną dwumiesięcznym występem w Londynie, Anglia, pod kierownictwem Belarus Free Theatre. W 2017 roku Michael założył CanadaHub, całokanadyjską scenę na Edinburgh Festival Fringe, która przedstawiła niektóre z najbardziej udanych spektakli na Fringe w ostatnich latach. W tym samym roku Michael współzałożył także FestiVALT, gdzie obecnie nadal pełni funkcję współdyrektora. Najnowsza sztuka Michaela, "The Woods", jest planowana do produkcji w Toronto przez Necessary Angel Theatre Company. Obecnie opracowuje kilka nowych projektów i jest absolwentem Narodowej Szkoły Teatralnej Kanady.
-
Michał Zadara to jeden z najzdolniejszych reżyserów teatralnych swojego pokolenia, najbardziej znany z odważnych teatralnych interpretacji klasyki literatury światowej. Stawia trudne pytania dotyczące polskiego patriotyzmu, obecnej sytuacji młodych Polaków i postaw wobec historii. Współpracuje z teatrami w Warszawie, Krakowie, Bydgoszczy i Wiedniu. Wystawiał rodzimą klasykę: od „Odprawy posłów greckich” Kochanowskiego (Stary Teatr w Krakowie) przez „Księdza Marka” Słowackiego (Stary Teatr w Krakowie) i „Wesele” Wyspiańskiego (krakowski Teatr Scena STU) po „Operetkę” Gombrowicza (wrocławski Teatr Muzyczny Capitol) i „Kartotekę” Różewicza.